2025թ․-ի մարտ-հուլիս ամիսներին «Սպիտակի Հելսինկյան խումբ» իրավապաշտպան ՀԿ-ն Լոռու մարզում իրականացրել է հետազոտություն՝ ուղղված կանանց հիմնախնդիրների բացահայտմանը և ամփոփել է զեկույցում։ Այն ներառում է Լոռու մարզի կանանց հիմնախնդիրների  համապարփակ ուսումնասիրությունն ու դրանց հնարավոր լուծումները։

 Հետազոտության նպատակ էր վեր հա­նել Լոռու մարզի կանանց կարիքները՝ առաջնորդվելով մարդու իրավունքների, գենդերա­յին հավասարության և ներառականության սկզբունքներով: Հետազոտության շրջանակում անցկացվել են ֆոկուս խմբա­յին քննարկումներ մարզի Ալավերդի, Թումանյան, Սպիտակ, Ստեփանա­վան, Վանաձոր, Տաշիր համայնքներում, որոնց մասնակցել են ընդհանուր թվով 66 կին։

Հաշվի առնելով կանանց որոշակի խմբի կողմից տեղեկատվական տեխնոլոգիաների օգտագործման անհասանելիությունը՝ 425 կանանց շրջանում էլ անցկացվել են հարցումներ։ 

Լոռեցի կանայք խնդիրների են բախվում մասնավորապես՝ կրթության, աշխատանքի և զբաղվածության, առողջապահության, գենդերային հիմնախնդիրների, արտակարգ իրավիճակներին արձագանքման, քաղաքական մասնակցության և առաջնորդության ոլորտներում․

• սոցիալ-տնտեսական հնարավո­րու­­թյուն­ների բացակա­յու­թյունը, աշխատատեղերի պակասն և մշակութային կարծ­րատիպերը, հատկապես` գյու­ղական համայնքներում, շարունակում են խոչ­ընդոտել կա­նանց լիարժեք ինքնադրսևորմանն ու հանրային կյանքին մասնակցությանը,
• թեև կանանց կրթական մակար­դակը հա­ճախ բարձր է, զբաղվածության ցուցա­նիշը մնում է ցածր,
• կանայք ուսումը կիսատ են թող­նում հիմնականում ամուսնության կամ ֆինան­սական դժվարությունների պատ­ճառով և հետագայում, գրեթե, չեն վերադառնում ուսումնա­կան գործընթացին,
• թեև առողջապահական ծառայությունները տարածքում մատչելի են,  դրանց որակը, հասանելիության պայմանները և նպատակային ծրագրերի ծավալը բա­վա­րար չեն համայնքի կանանց բազմաբնույթ կարիքները հոգալու համար՝ հատկապես գյուղական բնակավայրերում,
• ուշագրավ է, որ հետազոտության ընթացքում հստակ ընդգծվել է կրթության և ընտանեկան բռնու­­թյան զոհ դառնալու միջև կապը․ որպես կանոն կրթական ցածր մակարդակ ունեցող կա­նայք ավելի հաճախ են ենթարկվում ընտանեկան բռնության։ Իրավիճակը ոչ միայն տնտեսական կախվածության, այլև սեփական իրա­վունք­ների և պաշտպանության մեխանիզմների մասին ոչ բավարար տեղեկացվածության հետևանք է։
• Լոռու մարզում կանանց քա­ղա­քա­կան ներգրավվածությունը դեռևս սահմանափակ է, հատկապես` որոշում կայացնողների մակարդակում /համայն­քի ղեկա­վա­ր/, որտեղ հիմնականում տղամարդիկ են ներկայացված: Թեև կանայք օգտվում են քվոտայով սահմանված հնարավորություններից, նրանց քաղաքական մասնակցության և կա­նանց հիմնախնդիրների օրա­կարգն առաջ տանելը, բովանդակային և ակտիվ մասնակցությունը հաճախ կասկածի տակ է դրվում/ ավա­գանու անդամության մակարդակով/
• ամենաշատը խտրական վերաբերմունքի են արժանանում ամուսնալուծված կա­նայք․ ինչպես 2017թ․-ի, այնպես էլ 2025-ի զեկույցում նշվում է, որ թե՛ այրի, թե՛ ամուսնալուծված կանանց` երկրորդ ամուսնության ցանկությունը պարսավելի է։ Ցավալի է արձանագրել, որ 8 տարվա ընթացքում այս առումով վերաբերմունքը չի փոխվել:
• ԼԳԲՏՔ համայնքի ներկայացուցիչներն իրենց աննկատ են պահում՝ բացա­սական վերա­բերմունքի հետ առերեսվելուց խուսափելու համար։
• Արցախից տեղահանվածների և ազգային փոքրա­մասնությունների հանդեպ նկատելի է դրական վերաբերմունք, սակայն հաշման­դամություն ունեցող կա­նանց հանդեպ վերաբերմունքը տարբեր է՝ զգայունից, ան­տար­բերությունից մինչև ծայրահեղ ոչ զգայուն և խտրական։

Հետազոտության մեջ ներառված են նաև առաջարկներ, որոնց հեղինակները հենց հետազոտությանը մասնակցած կանայք են։ Այսկերպ հետազոտության հեղինակները նպատակ են ունեցել ոչ միայն արձանագրել առկա մարտահրավերները, այլև նպաստելու կանանց իրավունքների և հնարավորությունների պաշտպանությանը՝ քաղաքական, հանրային և ինստիտուցիոնալ փոփոխությունները խթանելու միջոցով։  

Զեկույցն՝ այստեղ